در چه مواردی وکیل حق وکالت ندارد؟
در برخی از امور کیفری که مجازات آنها اعدام، قصاص نفس، سنگسار یا حبس ابد است، به دلیل پایین بودن معلومات حقوقیِ متهمین برای دفاع از خود در این جرایم سنگین، داشتن وکیل در دادگاه اجباری است. حال اگر شخص متهم، نخواهد یا نتواند وکیلی به دادگاه معرفی کند یا حتی خودش نیز چنین درخواستی نکند، دادگاه اجبارا برای وی وکیل تسخیری تعیین میکند. البته در جرایم منافی عفت عمومی (مانند زنا و لواط و …) متهم اختیار دارد که از حضور یا معرفی وکیل برای خود امتناع کند. البته در ایران و عموم کشورها تصدی شغل وکالت دادگستری علاوه بر لزوم دارا بودن تحصیلات مرتبط دانشگاهی، مستلزم اخذمجوزهای لارم و گذرانیدن دوره‌های کارآموزی در کانون‌های وکلا می‌باشد وکالت یک نوع عقد از عقود است که بین موکل و وکیل، بسته می‌شود و به جای موکل کار مورد وکالت را انجام می‌دهد. در مرحله بازجویی متهم می تواند فقط یک وکیل داشته باشد و بازپرس باید قبل از آغاز تحقیق این حق را به متهم تفهیم کند مقرره ای که ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری آن را مشخص کرده است.
خودداری از قبول وکالت معاضدتی
تبصره ۲- هرگاه پس از تعیین وکیل تسخیری، متهم، وکیل تعیینی به دادگاه معرفی کند، وکالت تسخیری منتفی می شود. برای اغلب مردم این مسئله روشن نیست که هر دانشجوی حقوق وکیل نیست و اصطلاحاً مردم فکر می کنند که شخص با تحصیل علم حقوق با اخذ لیسانس وکیل می شود ولی این پندار باطل است و تنها عده قلیلی از فارغ التحصیلان حقوق به اخذ پروانه وکالت نائل می شوند. در این جا ضروری است که از ماده 3 قانون آیین دادرسی در مورد کار قضاوت و داوری استفاده کرده و گفته شود که داوری یا قضاوت چیست. نکته3ـ اگر به وکیلی مراجعه می کنید باید به وی اطمینان داشته باشید و در این صورت باید بدون واهمه همه مسائلی را فکر می کنید باید بداند به او می گویید زیرا اگر در موضوعات خود پنهانکاری کنید وی نمی تواند مسأله شما را به درستی تجزیه و تحلیل کرده و روش مناسبی برای آن پیدا کند و لذا به خطا می رود و شما هم ضرر می بینید. در حال حاضر، در هر کدام از حوزه‌های فوق وکیل آقا و یا خانم متخصص به فراوانی وجود دارد و افراد براساس علاقه و میل خود می‌توانند در پرونده های مختلف وکیل خانم و یا آقا انتخاب کنند.
وکیل این تعهد اخلاقی و حرفه‌ای را بر عهده دارد که از گفتن مطالب اغراق آمیز و غیرممکن اجتناب نماید. از دیگر ویژگی های یک وکیل خوب، امانت‌داری است، چرا که وکیل محرم اسرار موکل و امین وی است. اینکه وکیل در مقام دفاع یا دادن مشورت چه می کند یا چه باید بکند محل بحث و مناقشه بسیار بوده است. در موارد فوق اگر اخذ توضیح لازم باشد دادرسی به تاخیر می‌افتد و مجله خبری وکیل دادگاه به موکل اخطار میکند تا شخصاً یا توسط وکیل جدید برای ادای توضیح حاضر شود تاخیر دادرسی به معنای آن است که وقت دادرسی که تعیین شده ابطال و وقت دیرتری تعیین شود. عبارت اعتراض به رای اعتراض به نظر کارشناس را در بر نمی گیرد زیرا نظر کارشناس رای به معنای دقیق کلمه نیست به عبارت دیگر اختیار اعتراض به نظر کارشناس نیاز به تصریح در وکالتنامه ندارد.
تفاوت وکیل پایه یک دادگستری با وکیل پایه دو دادگستری
وکیل در موضع دفاع، از تامینات شغل قضا برخوردار است و شخصاً امکان مبادرت به تجارت ندارد چون خلاف شان اوست. حرفه وکالت از آثار مترتبه بر تجارت، پیروی نمی‌کند و بدین جهت، وکالت را نمی‌توان یک کسب و کار تلقی کرد. موید این حقیقت قانونی، سیاستهای کلی نظام در امور قضایی است که وکالت را در زیرمجموعه امور قضایی آورده‌است و در قانون اساسی نیز در فصل سوم یعنی فصل حقوق ملت ذکر شده‌است و از اصل چهل و چهار مستثنی است.
طبق ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری در جرایم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون، جلسه رسیدگی بدون حضور وکیل متهم تشکیل نمی شود. چنانچه متهم، خود وکیل معرفی نکند یا وکیل او بدون اعلام عذر موجه در دادگاه حاضر نشود، تعیین وکیل تسخیری الزامی است و چنانچه وکیل تسخیری بدون اعلام عذر موجه در جلسه رسیدگی حاضر نشود، دادگاه ضمن عزل او، وکیل تسخیری دیگری تعیین می کند. آن دسته از وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند ابتدا به صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند زیر نظر وکیل سرپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی ۲ سال و همچنین تایید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند. با پیشرفته شدن دعاوی هم وکالت و هم قضاوت تخصصی شده است برای مثال در شعب دادگاه های جرایم اقتصادی قضات حضور دارند که توانایی انجام تحقیقات با توجه به علم اقتصاد را دارند لذا وکالت در این محاکم نیز می طلبد که وکیل هم متخصص باشد و تخصصی شدن وکالت از این حیث مفید است که افراد بتوانند با اتکا به دانش وکیل از اضطراب و استرس خود بکاهند. این وکیل نیز بر اساس قانون حمایت از کارمندان نیروهای مسلح و یا دولتی در اختیار این گروه قرار داده می شود.
ولی با وکالت تنظیمی در دفترهای اسناد رسمی نمی توان از سوی فرد حقیقی و یا حقوقی مستقیماً به دادسراها و دادگاه ها رجوع و موضوع وکالت را انجام داد. اگر شخصی تحصیل کرده رشته حقوق باشد ولی پروانه وکالت نداشته باشد و بخواهد به صورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوط می‌تواند به این امر اقدام کند. حدود اختیارات وکیل دادگستریبرای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص وکیل کیست و نکات مهم در انتخاب آن در کانال تلگرام آیین دادرسی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون وکیل کیست و نکات مهم در انتخاب آن پاسخ دهند .
- قربانیان حکومت یا محروم از وکیل‌اند یا برایشان وکیل مورد اعتماد حکومت تعیین می‌شود.
- در صورت اخیر، درمورد وکالتنامه های تنظیمی در ایران، وکیل می تواند ذیل وکالتنامه تایید کند که وکالتنامه را موکل شخصا در حضور او امضا یا مهر کرده یا انگشت زده است.
- مطابق ماده فوق متهم می تواند در مرحله تحقیقات مقدماتی، یک نفر وکیل دادگستری همراه خود داشته باشد.
- همچنین وکلا به دو نوع پایه یک و دو یا کارآموز وکالت تقسیم می‌شوند که تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته و این تمایز بیشتر مربوط به حوزه اختیارات در جرائم کیفری و سابقه کاری می‌باشد.
- مطابق فرمان وزیر عدلیه مرحوم فروغی، وکلا به 3 درجه تقسیم‌بندی می‌شدند و حق مداخله در پرونده‌هایی را داشتند که از محاکم ابتدایی تا دیوان عالی کشور را شامل می‌گردید و به همین منظور امتحاناتی از وکلا اخذ می‌گردید.